-
1 тоелу
1) чу́вствоваться, ощуща́ться; прощу́пываться; отдава́тьсямонда нәрсәдер тоела — здесь что́-то чу́вствуется
2) представля́ться, каза́ться/показа́тьсяҗилкәдә йөк булса, юл озын тоела — (погов.) когда́ на плеча́х груз, доро́га ка́жется дли́нной
сәер тоелды — показа́лось стра́нным
3) в сравн. оборотах чу́диться/почу́диться, каза́ться/показа́тьсяарттан кемдер килгәндәй тоелды — почу́дилось, вро́де кто́-то идёт сза́ди
бу кеше юкка йөри кебек тоела — ( мне) ка́жется, что э́тот челове́к хо́дит зря
аваз ерактан килгән шикелле тоелды — показа́лось, что звук шёл как бы издалека́
-
2 тоелу
гл1. чувствоваться, ощущаться2. казаться, почудиться -
3 гаҗәп тоелу
каза́ться стра́нным -
4 хуш тоелу
= хуш килү -
5 гадәттән тыш
1) необыкнове́нный, необы́чный; стра́нный, осо́бенныйгадәттән тыш вакыйга — необыкнове́нный слу́чай
гадәттән тыш булып тоелу — каза́ться необы́чным (стра́нным)
2) необыча́йный, исключи́тельный, из ря́да вон выходя́щий; чрезвыча́йныйгадәттән тыш хәл — чрезвыча́йное собы́тие (положе́ние)
3) чрезвыча́йный; э́кстренныйгадәттән тыш комиссия — чрезвыча́йная коми́ссия
гадәттән тыш съезд — чрезвыча́йный съезд полит.
гадәттән тыш чаралар — э́кстренные ме́ры
4) сверх-, супер-гадәттән тыш сизгер — сверхчувстви́тельный спец
гадәттән тыш көчле — сверхмо́щный
5) в знач. нареч. необыкнове́нно, необыча́йно, чрезвыча́йно, чрезме́рно, о́ченьгадәттән тыш шатлану — чрезме́рно обра́доваться
гадәттән тыш зур — о́чень большо́й
гадәттән тыш матур — необыкнове́нно краси́вый
-
6 гаҗәп
1. прил.1) см. гаҗәептуры килдек гаҗәп бер чорга — нам вы́пало замеча́тельное вре́мя
2) прил. чу́дный, ди́вный, удиви́тельный разг.гаҗәп безнең халык! — чу́дный наш наро́д!
гаҗәп нәрсәләр — ди́вные ве́щи
3) необы́чный, стра́нный; дико́винный2. сущ.удиви́тельная карти́на, чу́до, ди́во; чудеса́; дико́вина, дико́винка разг.; ди́вное, ди́вная вещьузган елда бер гаҗәп булды — в про́шлом году́ случи́лось чу́до
урманда бер гаҗәп күрдек — в лесу́ ви́дели чу́до (дико́винку)
3. предик. сл.бу ни гаҗәп ! — что за ди́во!
1) см. гаҗәеп2) чу́до, ди́воһич тә гаҗәп түгел — во́все не ди́во
- гаҗәп түгелгаҗәп яхшы! — чу́до как хоро́ш!
- гаҗәп хәл
- гаҗәп күренеш
- гаҗәпкә калдыру
- гаҗәпкә калдырырлык
- гаҗәпкә калу
- гаҗәпкә каршы -
7 көленеч
прил.; диал.; см. көлкелекөленеч тоелу — каза́ться смешны́м
-
8 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
9 сәер
1. прил.1) стра́нный; чудно́йсәер гадәте бар — у него́ есть стра́нная привы́чка
сәер кеше — стра́нный челове́к
сәер тоелу — каза́ться стра́нным
2) диал.а) удиви́тельныйсм. тж. гаҗәепб) интере́сныйсм. тж. кызык2. нареч.стра́нно, чудно́; удиви́тельно; ди́во да и то́лькосәер кылана — ведёт себя́ стра́нно
бу бик сәер — э́то о́чень стра́нно
сәер генә — страннова́тый; страннова́то
- сәер итү -
10 хуш
I прил.1) прия́тный, хоро́ший (с отдельными существительными, чаще всего о запахе)хуш һава — хоро́ший, све́жий во́здух
хуш ис — прия́тный за́пах, арома́т, благоуха́ние
резедалар хуш исе — арома́т резеды́
хуш исле — прия́тно па́хнущий, благоуха́ющий, благоуха́нный, арома́тный, аромати́ческий, души́стый; духови́стый; духмя́ный прост.
хуш исле чәй — арома́тный чай
хуш ис аңкыту — распространя́ть, испуска́ть прия́тный за́пах, благоуха́ть
2) предик. бо́дрый, весёлыйкүңеле хуш — настрое́ние бо́дрое
3) в знач. межд. ну, ла́дно, хорошо́, так-та́к (служит для дальнейшего поддержания беседы; даёт понять собеседнику, что его слушают)хуш, ни хәбәрләр бар? — ну, каки́е есть но́вости?
хуш, тагын нәрсә ди? — ла́дно (хорошо́, так-та́к), а что ещё он говори́т?
•- хуш килү- хуш булу
- хуш тоелу
- хуш күңелле
- хуш күрү II межд.(мн. хушыгыз) до свида́ния, проща́й(те), будь(те) здоро́в(ы), всего́ хоро́шего (до́брого, наилу́чшего); прости́-проща́й народно-поэт.- хуш бул- хуш булыгыз
- хуш итү
- хуш киләсез!
- хуш килдегез! -
11 хуш килү
= хуш булу; = хуш тоелу нра́виться, люби́ть; быть (приходи́ть) по нра́ву, по душе́
См. также в других словарях:
тоелу — 1. (Тою) 2. Берәр нәрсә (эш хәрәкәт яки билге) булып, шуңа охшаш булып сиземләнү. Субъектив рәвештә (чынлыктагыдан зуррак яки кечерәк, матуррак яки ямьсезрәк һ. б. булып) кабул ителү. Берәр эчке кичерешкә сәбәп булу дөнья шундый матур тоела … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәрү — 1. Кискен һәм каты ору, сугу көймәгә дулкын бәрә 2. күч. Ыргытып ташлау атып атып бәрә 3. күч. Ату ике көртлек бәреп алган – туры казармага бәр 5. Нык бөркелү, ургылу торбадан нефть бәрә. күч. Бик көчле аңку, нык тоелу (ис тур.). күч. Бик сизелеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиңеләю — 1. Авырлыгы, күләме кимү, җиңел булып калу. Җиңелгә әйләнгән, авырлыгын югалткан кебек тоелу 2. Авырлык, кыенлык кимү (эш, тормыш тур.). Киеренкелек кимү, эшнең иң кызу вакыты үтү 3. Иркенәю, авыр тәэсирен, басып тору көчен югалту (һава, сулау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиңелләнү — 1. Авырлыгы, күләме кимү, җиңел булып калу. Җиңелгә әйләнгән, авырлыгын югалткан кебек тоелу 2. Авырлык, кыенлык кимү (эш, тормыш тур.). Киеренкелек кимү, эшнең иң кызу вакыты үтү 3. Иркенәю, авыр тәэсирен, басып тору көчен югалту (һава, сулау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күренү — 1. Күз белән кабул ителү, карап сизелү, танылу, караганда күзгә ташлану, күзгә чалыну. Очрау, табылу 2. Килеп чыгу, килеп чыгып күзгә ташлану. Дөньяга чыгу, басылу (әсәр тур.) 3. Бер ягы, сыйфаты белән аерылып тору, күзгә ташлану. Сизелү, тоелу 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
озаксыну — Озак дип санау, озак булып тоелу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тетрәкләнү — Тетрәгән сыман булып тоелу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тию — 1. Берәр нәрсәгә бәрелеп тукталган хәлдә тору яки шундый торышта булып алу; кагылу, орыну яки терәлү. Орыну, орынып яту. Берәр нәрсәгә яки берәр чиккә җитеп тору яки җитеп терәлү 2. Кызу хәрәкәт уңаена яки җилләнеп, очып килеп бәрелү. Бик каты… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хуш — I. с. Ис турында: тәмле, яхшы, күңелгә уңай тәэсир итә торган 2. Яхшы, күтәренке, шат хуш тавышларга мавыгып бара торгач. рәв. Яхшы, ачык йөз белән кияүне хуш кабул итә күр 3. ( Ху у ш формасында да йөри) Сөйләүченең сүзен тыңлауны белдереп: Я,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
һуш — и. 1. Аң һуш югалу, һушсыз хәлдә булу 2. Акыл, уйлау сәләте һушым дөрес иде 3. Хәтер, зиһен. ҺУШ КИТҮ (АВУ) – 1) Һушны югалту, һушсыз булу 2) Аңгы миңге хәлдә булу, нәр. б. уйларлык, эшләрлек хәлдә булмау 3) Акылдан язу 4) Бик нык соклану; ис… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
юешләнү — Юешкә әйләнү. Юеш хәлдә булу, юеш булып тоелу борын төбе юешләнеп тора … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
